 |
| Stjepan II Tomašević iz kuće Kotromanić (grb Kotromanića) posljednji kralj Bosne |
Kada je posljednji bosanski kralj Stjepan Tomašević (1462) otkazao danak sultanu, to je predstavljalo neposredni povod za pohod Mehmeda II na Bosnu. Svakako, stvarni razlog turskog pohoda bila je antiturska vanjska orijentacija Bosne i kraljevo naslanjanje na papu čijom je krunom bio krunisan u Jajcu 1461. godine.
"Istaknut u vršenju diverzija, Mihail-oglu Ali-beg je početkom 1463. godine sa posebnim ciljem bio premješten za smederevskog sandžakbega. Polaskom na Bosnu, u proljeće te godine, sultan Mehmed II mu je naredio da vrši diverzije prema Ugarskoj i tako spriječi eventualnu pomoć Bosni s te strane. Povodom tih akcija spominje se i Tuzla, što predstavlja njen najraniji pisani spomen. Taj spomen je, međutim, prilično neodređen. Naime, kada je Sultan na svom putu prema Bosni, negdje početkom maja 1463. godine, došao u Vučitrn stigao mu je ulak od Ali-bega i javio da je bosanski kralj spalio Agac-hisar (Drvena solana) tj. Soli.
Da se naziv Aga-hisar zaista odnosi na Tuzlu, dokaz su kasniji spomeni toga naselja. Tako se Tuzla u sumarnom popisu bosanskog sandžaka iz 1468. godine, tj. u naknadnim bilješkama u tome popisu datiranom 1474. i 1477. godine naziva Agac-Tuzla-Drvena solana(...)
Tuzla se tako naziva i u detaljnom popisu smederevskog sandžaka iz 1476/77. godine povodom bližeg teritorijalnog određivanja sela Drametina koje su naseljavali carski Vlasi: Vlasi sela Drametina koje je u blizini Drvene solane u kadiluku Srebrenica, svega 33 kuće. Zatim, u izvorima koji su nastali skoro vijek kasnije tj.u kanun- nami zvorničkog sandžaka i kanunu o tuzlanskim solanama (oboje sadržani u detaljnom defteru toga sandžaka iz 1548. godine), te solane su nazvane Memleha-i cob ili Memalih-i cob= Solana na drvo (šiblje). Prema tome, drvo nazvano na jedan ili drugi način (agac, cob, diraht) bilo je od najranijeg vremena vezano za ime Tuzle, upravo u njega utkano(...)
Isto tako je utvrđeno da Turci nisu zatekli Donju Tuzlu kao otvoreno neutvrđeno naselje, kakvu je vidimo za turske vlasti, nego se sve do turskog osvajanja Bosne bio očuvao i stari grad Soli, sagrađen najvećim dijelom od drveta i od Turaka nazvan Drvenim gradom koji je u proljeće 1463. godine spalio bosanski kralj Stjepan Tomašević u akciji koju je preduzeo da bi potisnuo iz sjeveroistočne Bosne vođu akindžija, smederevskog sandžakbega Mihail-oglu Ali-bega. Taj uništeni tuzlanski grad definitivnim zaposjedanjem tog područja Turci više nisu obnovili(...)
Šta je bilo sa područjem Soli poslije ugarske ofanzive u ovoj oblasti u jesen 1464. godine, ne može se pouzdano reći. Predpostavlja se da je privremeno palo pod ugarsku vlast jer se više ne spominje sve do proljeća 1474. godine. Tuzla je, naime, sigurno bila ponovo u turskoj vlasti prije aprila te godine kada je pripojena jednom timaru.(...) Taj (...) timar bio je u posjedu nekog Ali Fakiha, a zatim je bio dat hrišćaninu Vuku.(...) U defteru o tome stoji: "Agac Tuzla pripada zvorničkoj mukati sa prihodom od 3.632 akče: na temelju carske zapovijedi postala je timar, te je sa selima Pavšanicom i Hodesićima, koja su bila u Vukovom timaru, data Širmerdu, kao timar od 4468 akči, s tim da ide na konju u rat pod zastavom bosanskog sandžak-bega(...)
Comments
Post a Comment