Historija Tuzle

Šarena džamija izgrađena u maurskom stilu 1888. godine na temeljima najstarije džamije u Tuzli Činjenica je da u sjevernoistočnoj Bosni ima mnoštvo toponima: imena mjesta, brda, rijeka, potoka, izvora i sl. ili sličnih identičnih toponimima po Hercegovini, Crnoj Gori, Sandžaku i zapadnoj Srbiji. Usljed ratova, iseljavanja i čestih epidemija, posljednjih vijekova oblast sjeveroistočne Bosne je izgubila veliki dio svog starog stanovništva, pa su nastale velike praznine u zemlji, kao što  su mnogi ostatci od naselja zarasli u šume. Na to upućuju imena mnogih opustjelih Gradaca, Gradina, Gradišta, Gradova, Kulina i Crkvina, te mnoštvo stećaka na području Vlasenice, Srebrenice, Kladnja, Živinica, Kalesije itd. Usljed sloma turske vlasti u Ugarskoj i Srbiji, gladnih godina i prenaseljenosti u Polimlju, Crnoj Gori, Hercegovini, Dalmaciji, srednjoj i zapadnoj Bosni, dolazilo je do pomjeranja ljudi u opustjelu i plodnu tuzlansku oblast. Novo stanovništvo pravoslavne vjere je doseljav...

Crtež Dragiša Trifković Poučeni stalnim udarcima koji su dolazili iz Ugarske, Turci su pristupili čvršćem povezivanju svoje vlasti u srednjem Podrinju. Tako je došlo do osnivanja zvorničkog sandžaka koji je nakon osnivanja hercegovačkog sandžaka 1470. godine predstavljao treću vojno-administrativnu jedinicu na teritoriji bosanske države, mada se taj sandžak svojom drugom polovinom protezao i na teritorij bivše Despotovine. Njegovo formiranje bilo je prije svega vojno strategijski razlog. Potreba čvršće odbrane i bolje organizacije stečenih posjeda koje su Mađari ugrožavali.    Zbog čisto strategijskih razloga koji su uslovili njegovo stvaranje, zvornički sandžak ne samo što je duže vrijeme držao sva obilježja istaknute vojne krajine tj. sve do propasti Ugarske 1526. godine, odnosno do početka turske ofanzive za osvajanje Slavonije 1536. godine, nego je sjedinjavao u sebi više suprotnosti. Zvornički sandžak je obuhvatao područja Drine sa obadvije strane, od njenog srednj...

Stjepan II Tomašević iz kuće Kotromanić (grb Kotromanića) posljednji kralj Bosne Kada je posljednji bosanski kralj Stjepan Tomašević (1462) otkazao danak sultanu, to je predstavljalo neposredni povod za pohod Mehmeda II na Bosnu. Svakako, stvarni razlog turskog pohoda bila je antiturska vanjska orijentacija Bosne i kraljevo naslanjanje na papu čijom je krunom bio krunisan u Jajcu 1461. godine.      "Istaknut u vršenju diverzija, Mihail-oglu Ali-beg je početkom 1463. godine sa posebnim ciljem bio premješten za smederevskog sandžakbega. Polaskom na Bosnu, u proljeće te godine, sultan Mehmed II mu je naredio da vrši diverzije prema Ugarskoj i tako spriječi eventualnu pomoć Bosni s te strane. Povodom tih akcija spominje se i Tuzla, što predstavlja njen najraniji pisani spomen. Taj spomen je, međutim, prilično neodređen. Naime, kada je Sultan na svom putu prema Bosni, negdje početkom maja 1463. godine, došao u Vučitrn stigao mu je ulak od Ali-bega i javio da je bos...

Turski Sultan Mehmed II Fatih                                  Padom srpske Despotovine (1459), potpali su pod tursku vlast i njeni dijelovi s lijeve strane Drine tj. bosansko rudarsko Podrinje i dijelovi usorske oblasti. I pad Usore stavlja se u isto vrijeme sa definitivnim padom Zvornika i Srebrenice. Srebrenica se u dubrovačkim izvorima spominje pod turskom vlašću od 1.aprila 1462. godine. Do tada je i cijela Usora bila u turskim rukama, kako se to vidi iz zaključka dubrovačkog Velikog vijeća od 13. oktobra 1462. godine.        Prema ranijim turskim izvorima, sigurno je da su gradove u bosanskom srednjem Podrinju: Zvornik, Srebrenicu, Kušlat, Šubin i Soko, kao i Usoru, osvojili isti turski komandanti koji su operisali u definitivnom zauzimanju Despotovine i to već u toku sljedeće (1460)...

Preobražajem srednjojvekovne varoši u značajnu kasabu crkva sa samostanom u Zvorniku se početkom XVI vijeka našla u okruženju muslimanskog stanovništva i građanski izolovana, pa su je franjevci napustili krajem 1538. godine. Otišli su u Gornju Tuzlu gdje je postojao samostan posvećen Sv.Mariji sa crkvom. Ta crkva je zatim pretvorena u mesdžid  (manju džamiju) koji se u turskim izvorima iz 1600. godine spominje kao džamija. Katoličko stanovništvo povlačilo se prema sjeveru gdje je bilo kompaktnije. Već poslije tri godine, nakon što su se tu sklonili oni iz Zvornika, franjevci su napustili Gornju Tuzlu i pomjerili se prema brdu Gradovrh gdje su oko 1541. podigli samostan istog imena.        Pitanje rasporstanjenosti pravoslavnog stanovništva i djelovanja pravoslavne crkve u sjevoroistočnoj Bosni usko je vezano dolaskom osmanske vlasti i kolonizacijom ovog područja novodoseljenim stočarima koji su se tada nazivali vlastima.    Jedno vrijem...

                                                      Srednjovijekovni stećak u Banović selu u blizini Tuzle U srednjovijekovnoj bosanskoj državi do pada pod osmansku vlast nije bilo državne vjere, kao što je to bilo u susjednim zemljama, već su se za ovaj prostor stoljećima otimali predstavnici katoličke i pravoslavne vjere, a potom i bogumili pripadnici bosanske crkve. Nijedna od njih nije dobila stalno crkveno uređenje koje bi potrajalo duže vrijeme.      Od polovine XII pa do sredine XV vijeka i Usora i Soli predstavljale su oblasti u kojima su pristalice crkve bosanske imale jaka uporišta. Pristalice pravoslavne i katoličke crkve smatrali su da su pristalice crkve bosanske "zaraženi heretičkom op...

   Rimljani su savladali nesložne Ilire i zagospodarili Dalmacijom, Bosnom i njenim zaleđem, već u II vijeku prije nove ere. Tuzlanska oblast dobija tada novi naziv "Salinea" - Slana zemlja. I danas jedna rječica u Tuzli nosi naziv Solina. Rimska viševjekovna uprava u ovom kraju nije dovoljno izučena, kao ni period nakon propasti Zapadnog Rimskog Carstva 476. godine. Ovim krajevima lutale su stoljećima razne horde Germana, Mongola i Slovena, dok se konačno u VII vijeku ovi posljednji nisu trajno nastanili zagospodarivši balkanskim, a time i ovim prostorima.     Prvi pisani spomen o Tuzli datira iz 950. godine. Te godine, vizantijski historičar i car Konstantin Porfirogenit u svom djelu "De administrando imperio" ("O upravljanju državom"), izričito je spomenuo Tuzlu kao grad, pod rimskim nazivom Salines - grad soli, sa napomenom da se nalazi u sastavu države raškog kneza Časlava, koji je poginuo u borbi sa Mađarima.       U XI vij...

                                                           slika je skinuta sa https://www.history.com/ Ljudi kamenog doba postepeno su nestali pred najezdom civilizovanijih osvajača: Ilira, Kelta i Tračana koji počinju sa naseljavanjem Balkanskog poluostrva prije 4.000 godina. Novi narodi donijeli su svoju kulturu i nova oruđa i oružija od bakra i bronze. Otkriveni lokaliteti na Gradini i nekropole u Solini kod Tuzle svjedoče  da su u tuzlanskom kraju, poslije neolitskih, postojala i ilirska naselja, slična onima poznatijim iz Butmira i Vinče.           Postavlja se pitanje zašto su ljudi iz prahistorije baš na prostoru današnje Tuzle formirali svoja nase...

  Keramička neolitska posuda za ukuhavanje slane vode i proizvodnju soli Na osnovu spomenika materijalne kulture i historijskih činjenica znamo da su na području danjašnje Tuzle živjeli ljudi još u prahistorijskom periodu. U ovom kraju imali su naselja ili su povremeno boravili Iliri, Kelti, Tračani, Grci i Rimljani. Kroz ove oblasti prolazile su i varvarske horde dok, najzad, slovenska plemena nisu njima trajno ovladala.           Prva arheološka iskopavanja u Tuzli obavljena su 1903. godine na mjestu sadašnjeg Trga slobode. Tu su nađena tri uglačana i probušena kamena čekića, jedan probušeni kameni uteg, jedno tucalo od pješčanika i dio noge neke statue izrađene od pečene zemlje. Velike zasluge za otkrivanje daleke prošlosti ovog grada i kraja imaju stručni radnici Muzeja istočne Bosne u Tuzli. Oni su pronašli u dijelu grada, gdje je Rudarska ulica, Trg slobode ostatke starog naselja sojeničkog tipa iz vremena neolita koje...